Finansal Okuryazarlık: Bilgiyle Ekonomik Gücünü Artır

Finansal Okuryazarlık: Bilgiyle Ekonomik Gücünü Artır

Türkiye ve dünya genelinde finansal okuryazarlık seviyesi halen oldukça düşük. Son verilere göre, dünya çapında yetişkinlerin yalnızca üçte biri temel finansal bilgileri anlıyor. Örneğin ABD’de bu oran %57 düzeyinde kalıyor. Türkiye’de ise resmi çalışmalar, bireylerin temel kavramlar olan faiz, enflasyon ve risk çeşitlendirmesi konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığını gösteriyor. Bu durum, kişisel borçlanma düzeyini artırıyor ve tasarruf yapma yeteneğini zayıflatıyor.

Finansal okuryazarlık düzeyi, bireylerin ödeme sistemi tercihlerine de yansıyor. Merkez Bankası’nın analizleri, bilgi düzeyi yüksek bireylerin nakit kullanımını azaltıp kart kullanımını ve dijital ödeme araçlarını tercih ettiğini ortaya koyuyor. Bu eğilim, bireyler açısından finansal kolaylık sağlarken, ekonomide dijital dönüşümü de hızlandırıyor. Ayrıca finansal bilgi arttıkça, koruyucu birikim yapanların oranı da yükseliyor. Örneğin Türkiye’de, bilgi düzeyi yüksek bireylerin %49’u birikim yaptıklarını ifade ediyor.

Genç nesil arasında da fark edilebilir bir gelişme var. Özellikle Z ve Y kuşağı, dijital bankacılık ve yatırım araçlarını daha yaygın kullanırken, temel finansal kavramlarda hâlâ bilgi eksikliği bulunuyor. OECD raporu, öğrenci düzeyinde bile karmaşık finansal problemleri çözme oranının %11 gibi düşük bir düzeyde olduğunu ortaya koyuyor. Bu durum, erken yaşlarda finansal eğitim ihtiyacını açıkça gösteriyor.

ABD verileri, bilgi eksikliğinin doğrudan finansal kırılganlıkla ilişkili olduğunu gösteriyor. Finansal bilgisi düşük bireylerin borçlanma ihtimali daha yüksek, beklenmedik masraflar karşısında hazırlıksız ya da yeterli birikime sahip olmayanların oranı çok daha yüksek oluyor. Örneğin çok düşük finansal bilgiye sahip bireylerin beklenmedik bir harcama karşısında zorlanma oranı iki katına kadar çıkabiliyor.

Türkiye’de kurumlar finansal okuryazarlık çalışmalarına ağırlık veriyor. TEB Aile Akademisi, FODER gibi kuruluşlar ücretsiz seminer ve eğitimlerle halkı bilinçlendirmeye devam ediyor. Özellikle kadınlara ve gençlere yönelik atölye çalışmalarının etkisi görülüyor. Ayrıca kamusal anlamda finansal eğitimin ilkokul ve lise düzeyine entegre edilmesi için çalışmalar yürütülüyor.

Birey açısından finansal okuryazarlık kazanmak, sadece bilgi sahibi olmak değil; günlük hayatta daha güçlü adımlar atmak anlamına geliyor. Bütçe oluşturmak, risk algısını yönetmek, kredi ve sigorta ürünlerini doğru kullanmak gibi beceriler yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor. Mobil uygulamalar sayesinde bireyler harcamalarını analiz edebiliyor, hedef belirleyebiliyor; bu araçlar finansal farkındalığı artırmada ciddi katkı sağlıyor.

Erken yaşlarda finansal eğitim almak, uzun vadede bireyleri daha sağlam ve dirençli kılıyor. Harçlıkla planlama yapmak, birikim oluşturmak, temel yatırım araçlarını öğrenmek erken kazanımları beraberinde getiriyor. Aileler, eğitimciler ve medya bu konuda aktif rol almalı; çünkü finansal okuryazarlık, bireysel refahın yanı sıra ekonomik istikrarın da temelini oluşturuyor.